کتاب اشعار پروین اعتصامی – پروین اعتصامی

کتاب اشعار پروین اعتصامی شاعر پروین اعتصامی که از انتشارات پرثوآ منتشر شده است.

پروین اعتصامی (۱۲۸۵ – ۱۳۲۰ خورشیدی) یکی از بزرگترین و نامدارترین شاعران زن ایران است که با استعداد کم‌نظیر خود در سرودن اشعار حکیمانه و اخلاقی، نام خود را در تاریخ ادبیات فارسی جاودانه کرد. “کتاب اشعار پروین اعتصامی” در واقع دیوان اشعار اوست که شامل تمام سروده‌های او در قالب‌های مختلف شعری است.

زندگی و شخصیت پروین:

• نام کامل: رخشنده اعتصامی (تخلص وی پروین بود)
• تولد و وفات: ۱۲۸۵ خورشیدی در تبریز – ۱۳۲۰ خورشیدی در تهران (تنها ۳۵ سال عمر کرد)
• خانواده: دختر یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام‌الملک)، نویسنده و مترجم برجسته و مدیر مجله “بهار”. پدرش نقش بسیار مهمی در پرورش ذوق ادبی و استعداد شاعری پروین داشت.
• تحصیلات: پروین تحصیلات خود را در مدرسه آمریکایی تهران (که بعدها به کالج بیت‌ئیل تغییر نام یافت) ادامه داد و زبان انگلیسی را به خوبی فرا گرفت. او همچنین با ادبیات فارسی، عربی و انگلیسی آشنایی عمیقی داشت.
• فهم و بینش: با وجود عمر کوتاه، پروین از درک عمیق و بینش فلسفی والایی برخوردار بود که این ویژگی در اشعارش به وضوح نمایان است.

ساختار و محتوای دیوان اشعار پروین:

دیوان پروین اعتصامی شامل حدود ۵۶۰۰ بیت شعر در قالب‌های مختلف شعری است که عمده‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. مثنوی: بخش قابل توجهی از اشعار پروین در قالب مثنوی است که داستان‌های اخلاقی و پندآمیز را روایت می‌کنند. بسیاری از مناظرات او نیز در این قالب سروده شده‌اند.
2. قطعه: پروین در سرودن قطعه (شعری که تمام بیت‌ها در یک قافیه هستند و معمولاً برای بیان یک مفهوم خاص یا داستانی کوتاه به کار می‌رود) نیز مهارت بسیار بالایی داشت. بسیاری از اشعار مشهور او در این قالب سروده شده‌اند.
3. قصیده: او تعدادی قصیده نیز سروده که معمولاً مضامین پند و اندرز و انتقاد اجتماعی دارند.
4. غزل: تعداد محدودی غزل نیز از پروین به یادگار مانده است.
5. مستزاد و چهارپاره: قالب‌های کمتری از او در این دیوان دیده می‌شود.

مضامین و ویژگی‌های برجسته اشعار پروین:

اشعار پروین اعتصامی به دلیل محتوای غنی و شیوه بیان منحصر به فردش، دارای ویژگی‌های خاصی است:

• اخلاق و حکمت: مهمترین ویژگی شعر پروین، جنبه اخلاقی و حکمتی آن است. او مفاهیم عمیق اخلاقی، فلسفی و اجتماعی را در قالب داستان‌ها، تمثیل‌ها و مناظرات بیان می‌کند.
• مناظرات: پروین در سرودن مناظرات (گفتگو بین دو یا چند چیز یا شخص) بسیار توانا بود. او اشیاء بی‌جان (مانند سوزن و نخ، عدس و لوبیا، کعبه و دلقک) یا مفاهیم انتزاعی (مانند ثروت و فقر) را به سخن وا می‌دارد و از طریق گفتگوی آن‌ها، درس‌های اخلاقی و اجتماعی را منتقل می‌کند. این مناظرات علاوه بر ارزش تعلیمی، از نظر ادبی نیز بسیار جذاب و بدیع هستند.
• انتقاد اجتماعی: پروین با ظرافتی خاص به نقد نادانی، جهل، ستم، فقر، ظلم حکام و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌پردازد. او از بی‌عدالتی‌ها رنج می‌برد و با زبان شعر، آن‌ها را به تصویر می‌کشد.
• مردم‌گرایی و همدردی با ضعفا: دغدغه پروین، مردم عادی و اقشار فرودست جامعه بودند. او با زبان همدلانه خود به درد و رنج آن‌ها می‌پردازد و رنج‌های فقرا، یتیمان و ستم‌دیدگان را بیان می‌کند.
• سادگی و روانی زبان: با وجود عمق مفاهیم، زبان پروین اغلب ساده، روان و قابل فهم است که موجب شده اشعار او برای عموم مردم نیز جذاب باشد.
• زن‌ستیزی و دفاع از حقوق زنان: پروین در اشعار خود به کرات به مسئله جایگاه زن در جامعه و لزوم تعلیم و تربیت آن‌ها اشاره می‌کند و از حقوق زنان دفاع می‌کند. او خود نمونه بارزی از زن آگاه و تحصیل‌کرده بود.
• استفاده از تمثیل و حکایت: او به شدت از تمثیل‌ها و حکایات برای آموزش مفاهیم خود استفاده می‌کند، که این امر الهام گرفته از ادبیات تعلیمی کلاسیک فارسی (مانون کلیله و دمنه و مثنوی معنوی) است.

جایگاه در ادبیات فارسی:

پروین اعتصامی را می‌توان از برجسته‌ترین شاعران سبک خراسانی و عراقی در دوران خود دانست که به شیوه قدما شعر می‌سرود، اما با مضامین و نگاهی نو به مسائل معاصر می‌پرداخت. او در دوره‌ای می‌زیست که شعر فارسی در حال تحول به سمت سبک‌های نو بود، اما پروین ترجیح داد در همان چهارچوب‌های کلاسیک، اوج هنر شاعری خود را به نمایش بگذارد.

«دیوان اشعار پروین اعتصامی نه تنها یک مجموعه شعر، بلکه گنجینه‌ای از پند و اندرز، فلسفه و نگاه عمیق به هستی و جامعه است که پس از گذشت سال‌ها همچنان تازگی و تأثیرگذاری خود را حفظ کرده است. مطالعه اشعار او به خواننده کمک می‌کند تا با زبانی شیوا و دلنشین، با مفاهیم اخلاقی و اجتماعی آشنا شود و به تفکر درباره مسائل بنیادی زندگی بپردازد.»